(Ab-)use Disorders
Middelengerelateerde stoornissen & aanverwanten
| Alochol | Sedativa (>>benzodiazepine) | Stimulantia (cocaïne & amfetamines) | Cannabis | Hallucinogenen | Opiaten | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Neurobiologie | Indirecte stimulatie - stimulatie van GABA (-) - inhibitie van glutamaat (+) - vrijzetting opiaten - vrijzetting endocannabinoïden |
Indirecte stimulatie - stimulatie van GABA (-) CAVE - negatieve feedback presynaptische release GABA - desensitisatie al na 3w → minder lichamelijke en psychische angst, spierverslapping, hypnotisch, anti-epilleptisch |
Directe stimulatie - cocaïne → volledige blokkade reuptake inhibitoren - amfetamines → reverse transporters → vrijstelling dopamine uit vesikels acute toename dopamine → euforie, verminderde vermoeidheid, mentale alertheid |
THC bindt aan high-affinity cannabinoïde receptoren in zenuwcellen → hoge concentratie in hippocampus, striatum, cortex en cerebellum Endogene subtantie anandamide(derivaat van arachidonzuur)| |
Klasse I Indol-Alkylamines (LSD) → lijken op 5-HT *Klasse II Phenyl-Alkylamines (MDMA) ** → lijken op NA/DA/amfetamines Stimulatie van 5-HT2A receptoren → hallucinogeen effect |
Indirecte stimulatie - stimulatie opioïde receptoren |
| Stoornissen in gebruik | Min 2 kenmerken binnen 1 jaar (11 criteria in 4 clusters) - beperkte controle over middelengebruik - sociale beperkingen - risicogebruik - farmacologische criteria Ernst - licht (2-3 criteria) - matig (4-5 criteria) - ernstig (>5 criteria) Tolerantie |
Min 2 kenmerken binnen 1 jaar (11 criteria in 4 clusters) - beperkte controle over middelengebruik - sociale beperkingen - risicogebruik - farmacologische criteria *Ernst ** - licht (2-3 criteria) - matig (4-5 criteria) - ernstig (>5 criteria) Tolerantie |
Min 2 kenmerken binnen 1 jaar (11 criteria in 4 clusters) - beperkte controle over middelengebruik - sociale beperkingen - risicogebruik - farmacologische criteria Ernst - licht (2-3 criteria) - matig (4-5 criteria) - ernstig (>5 criteria) Tolerantie - zeer snel - reverse tolerantie → acute paranoïde psychose Frequent depressieve episode / angststoornis |
Min 2 kenmerken binnen 1 jaar (11 criteria in 4 clusters) - beperkte controle over middelengebruik - sociale beperkingen - risicogebruik - farmacologische criteria Ernst - licht (2-3 criteria) - matig (4-5 criteria) - ernstig (>5 criteria) Tolerantie |
Min 2 kenmerken binnen 1 jaar (10 criteria in 4 clusters) → voor hallucinogenen GEEN onttrekkingssymptomen gekend |
Min 2 kenmerken binnen 1 jaar (11 criteria in 4 clusters) - beperkte controle over middelengebruik - sociale beperkingen - risicogebruik - farmacologische criteria Ernst - licht (2-3 criteria) - matig (4-5 criteria) - ernstig (>5 criteria) Tolerantie - zeer snel - geen tolerantie voor pupilconstrictie of constipatie!! |
| Stoornissen door gebruik | Intoxicatie - gedrags- of psychische veranderingen - 1 of meer van volgende: lallende spraak, coördinatiestoornis, onzekere gang, nystagmus, aandacht/geheugenstoornis, stupor of coma Onttrekking - 2 of meer van volgende: autonome hyperactiviteit, tremor beide handen, insomnia, nausea of braken, voorbijgaande hallucinaties, psychomotore agitatie, angst, insulten (INeens HA3LT) Psychische stoornis - <1 maand na intoxicatie/onttrekking - Middel staat bekend voor dit effect |
// | Intoxicatie - gedrags- of psychische veranderingen - 1 of meer van volgende: tachy/bradycardie, pupilverwijding, hyper/hypotensie, transpireren/rillingen, nausea & braken, gewichtsafname, psychomotore agitatie, spierzwakte, AH-depressie, pijn op de borst, hartritmesoornissen, verwardheid, insulten, dyskinesieën, dystonieën of coma Onttrekking - vrl sombere stemming Amfetamine psychose - paranoïde - hallucinaties - kenmerken van manie| |
Intoxicatie - gedrags- of psychische veranderingen - 2 of meer van volgende: conjunctivale vaatinjectie, toegenomen eetlust, droge mond, tachycardie - bemoeilijkte coördinatie (cerebellum) gedurende 4-8u (bij matige doses) - paniekaanvallen, paranoïde psychosen & hallucinaties (bij hoge doses) Onttrekking - 3 of meer van volgende <1w: prikkelbaarheid/agressie, nervositeit/angst, slaapproblemen, verminderde eetlust, rusteloosheid, sombere stemming, buikpijn, tremoren, transpireren, koorts, koude rillingen, hoofdpijn |
Intoxicatie - perceptieveranderingen tijdens helder bewustzijn en intacte aandacht - inwendige gespannenheid (na 30-60 mins) (bad trip) - psychotische belevenissen na 2-3u - gevoel van onthechting (na 4-5u) - persisterende perceptiestoornis Ontwenning - hoofdpijn, insomnia, depressie |
Intoxicatie - gedrags- of psychische veranderingen - pupilvernauwing - euforie, sedatie, nodding (bij matige doses) - bewusteloosheid, pinpoint pupils (bij overdosis) trage en oppervlakkige ademhaling Onttrekking - 3 of meer van volgende: misselijkheid, braken, spierpijn, rinorrhoe, pupilverwijding, pilo-erectie, transpireren, gapen |
| Behandeling | Intoxicatie - uitsluiten traumatische letsels - evaluatie vitale functies - geruststelling in prikkelarme omgeving - opvolging mogelijks ernstig ontwenningssyndroom Onttrekking - vit B1 - langwerkende benzodiazepines (diazepam) - kortwerkende benzodiazepines bij leverinsufficiëntie - motivationeel proces *Terugvalpreventie - disulfiram - acamprosaat - naltrexone - altijd in combinatie met psycho-sociale opvolging & therapie |
Frequent depressieve episode / angststoornis - TCA - SNRI, NDRI Intoxicatie - emesis, actieve kool - verzuring urine - cardiale monitoring voor arythmieën Angst of agitatie - PO benzodiazepines Insulten - IV/IR benzodiazepines Hyperthermie - afkoeling Cardiovasculaire complicaties - aangewezen behandeling |
Geen specifieke medische behandeling voor intoxicatie of onttrekking | Bad trip - anxiolytica - ondersteuning Psychotische belevingen - atypische anti-psychotica Flash backs - atypische anti-psychotica - benzodiazepines |
Intoxicatie - antagonisten → naloxone, naltrexone IV (CAVE inductie onttrekkingssyndroom) Terugvalpreventie - substitutie met agonisten met lange halfwaardetijd (methadone 1ste keuze → 1 dosis werkt 24-36u) - naltrexone gedurende 12m (CAVE hypersensitiviteit opioïd receptor → bij herval risico op fatale intoxicatie) |
|
| Remissie | Vroege remissie: - geen enkel kenmerk gedurende 3m - 1j Langdurige remissie - geen enkel kenmerk gedurende >1j |
Vroege remissie: - geen enkel kenmerk gedurende 3m - 1j Langdurige remissie - geen enkel kenmerk gedurende >1j |
Vroege remissie: - geen enkel kenmerk gedurende 3m - 1j Langdurige remissie - geen enkel kenmerk gedurende >1j |
Vroege remissie: - geen enkel kenmerk gedurende 3m - 1j Langdurige remissie - geen enkel kenmerk gedurende >1j |
Vroege remissie: - geen enkel kenmerk gedurende 3m - 1j Langdurige remissie - geen enkel kenmerk gedurende >1j |
|
| Co-morbiditeit | Psychische problemen Maag-darm Hart en bloedvaten Zenuwstelsel |
Bij langdurig gebruik: - amotivationeel syndroom - chronische longziektes |
||||
| CAVE | Zeer hoge treatment gap! Delirium, gegeneraliseerd epilleptisch insult | Delirium | Cocaïne + alcohol → cocaethyleen (langere werkingsduur) Amfetamines worden gebruikt voor behandeling narcolepsie en ADHD |
Gateway drug | Niet verslavend In proefdieren persisterende biochemische afwijkingen → degeneratie serotonerge axonen |
Verminderde gevoeligheid AH-centrum voor pCO2 stijging → risico op respiratoir falen |
Important
Onttrekkingssymptomen enkel levensbedreigend bij gelijktijdig alcohol + benzo stop
Important
Zelfs in langdurige remissie zal hunkering altijd blijven (eig levenslang)
Important
Gokstoornissen vaak gepaard met enorme hopeloosheid → CAVE tot 50% suïcidale gedachten
Important
Dopaminerge neuronen van substantia nigra & VTA → nucleus accumbens → frontale cortex (plezier, euforie), hippocampus (reward, motivatie) & striatum (fine tuning motore functies)