Motivationele gespreksvoering

#Klinische-vaardigheden #Communicatie

Arts gaat gesprek aan

Je stelt een medische reden vast tot gedragsverandering en nodigt de patiënt uit / besluit het gesprek aan te gaan

Artsenspoor

Introduceer gespreksonderwerp

Geef de reden aan waarom je het over een bepaald gedrag en eventuele gedragsverandering wil hebben

Vraag toestemming om het vandaag te hebben over de gedragsverandering

Kader respectvol en neutraal waarom het vanuit jouw medisch standpunt de gedragsverandering van belang is

Important

Definieer helder het gewenste gedrag

Patiëntenspoor

Exploreer in welke fase van gedragsverandering de patiënt zit

Hoe staat de patiënt momenteel tegenover verandering?

Hoe kijkt de patiënt naar het gedrag nu?

Hoe is het voor de patiënt om dit met jou te bespreken?

Precontemplatiefase
- Patiënt ziet weinig nadelen van zijn huidige gedrag
- Patiënt ziet geen reden om zelf iets te veranderen
- Deur is dicht
*Aanpak
- Stel relatie centraal
- Bevraag redenen waarom patiënt gedrag niet wil veranderen
- Toon empathie
- Ga niet in discussie
*Inhoudelijk
- Waarom is de deur nu dicht?
  - Zijn er nog redenen?
  - Welke zijn het belangrijkst
- Wat zijn voor de patiënt voor- en nadelen aan de huidige situatie?
  - Welke wegen het meeste door?
- Hoe kijkt de omgeving van de patiënt hiernaar?
  - Waarom?
**Niet tot doel stellen dat de deur nu open moet. Dan is het consult ongetwijfeld een teleurstelling
Contemplatiefase
- Patiënt ziet zowel voor- als nadelen van het huidige gedrag
- Is nog niet klaar voor concrete actie
*Aanpak
- Bevraag uitgebreid zowel huidige gedrag als mogelijkheid tot gedragsverandering
- Wat houden beide situaties in voor de patiënt?
- Wat zou de patiënt nodig hebben om een knoop door te hakken?
*Inhoudelijk
- Wat ligt er in de weegschaal aan beide kanten?
  - Wat nog?
  - Wat weegt door?
- Hoe ziet de omgeving dit alles?
  - Kan de patiënt steun verwachten bij een eventuele verandering
- Self-efficacy
  - Denkt patiënt zelf dat hij/zij in staat is tot verandering
**Weersta de verleiding om directe actie te forceren
Beslissingsfase
- Patiënt is klaar om een stap te zetten
- Balans ligt duidelijk aan de kant van verandering
- Alleen weet de patiënt nog niet goed, hoe pak ik dit aan?
*Aanpak
- Stel relatie centraal
- Bevraag redenen waarom patiënt nu wil veranderen
- Maak SAMEN een plan voor aanpak
- Voorzie de nodige steun en anticipeer op valkuilen
*Inhoudelijk
- Bekrachtig dat de patiënt hier nu voor kiest
- Wat gaat patiënt precies doen
- Welke strategieën bestaan er
  - Heeft de patiënt een voorkeur
- Welke steun en hulp kan patiënt inroepen
- Op welke valkuilen kunnen we anticiperen
  - Hoe gaan we die opvangen
- Bij gedragsverandering hoort soms herval. Dit is norm
  - Hoe anticiperen
**> Niet alles zelf proberen bedenken, laat patiënt nadenken
Actie & Consolidatie
- Patiënt is bezig met implementeren van de gedragsverandering
  - Net (actie)
  - Al even (consolidatie)
*Aanpak
- Artsen hebben enkel ondersteunende en cheerleadende rol in deze fase
- Wees geïnteresseerd en bekrachtig
- Ondersteun de patiënt actief
- Help de patiënt nadenken over bijkomende startegiën en hupmiddelen
*Inhoudelijk
- Wat doet de patiënt momenteel precies?
- Stimuleer tot reflectie
  - Hoe loopt het?
  - Wat zijn de makkelijkste en moeilijkste momenten?
- Welke strategieën bestaan er?
  - Welk heeft voor de patiënt de voorkeur?
- Welke steun en hulp kan patiënt inroepen?
- Op welke valkuilen kunnen we anticiperen
  - Hoe gaan we die opvangen?
- Bij gedragsverandering hoort soms herval. Dit is normal
  - Hoe anticiperen
Herval
- Terugval in oude gedrag
- Positieve nieuwe gedrag wordt niet volgehouden
*Aanpak
- Neem de gevoelens van teleurstelling, schaamte… serieus
- Kader de terugval als een normaal doch tijdelijk onderdeel van de verandering
- Beluister of de patiënt nu al klaar is voor een nieuwe poging
- Consolideer de leerwinst
*Inhoudelijk
- Wat is er precies gebeurd?
- Hoe kijkt de patiënt naar het herval?
- Waar bevindt de patiënt zich nu m.b.t. een hernieuwde poging?
- Hoe kunnen we het herval constructief bekijken
  - Herval is normaal, we kunnen hier een les uit trekken.
- Is de patiënt gestruikeld of echt gevallen?
  - Wat wil de patiënt nu?

Voorbeeldvragen

“Hoe is het voor u als ik over X begin?”

“Hoe zou je het vinden om het vandaag even over X te hebben?”

“Kunt u iets vertellen over uw X?”

“Hoe staat u tegenover X?”

“U zucht als ik over X begin...Vertel eens?”

“U schrikt dat ik vandaag uw X ter sprake breng?

“Heeft u er ooit al eens aan gedacht om iets aan uw X te veranderen?”

“Heeft u ooit al eens geprobeerd om iets aan uw X te veranderen?”

Fase-specifieke interventie

Precontemplatiefase

Patiënt
- Ervaart geen of weinig problemen met het gedrag
- Wil niets veranderen op dit moment
- Ontkent het belang van gedragsverandering
Arts
- Exploreer (het belang van) het huidige gedrag voor de patiënt
- Exploreer de (beleving van de) context
- Exploreer en accepteer weerstand
  - Zonder ze te nuanceren/groter te maken
- Laat acties nog zoveel mogelijk achterwege
Contemplatiefase

Patiënt
- Wil nog niet veranderen
- Ervaart vaak wel enig probleem met het gedrag
- Ambiguïteit & twijfel
  - Ziet plus- en minpunte
Arts
- Exploreer de voor- en nadelen van het huidige gedrag, en van de gedragsverandering
- Bekrachtig elke stap in de goede richting
- Indien patiënt akkoord → meer uitleg over medisch perspectief
- Exploreer visie omgeving en mogelijke steun voor verandering
- Exploreer self-efficacy
  - Denkt patiënten dat hij/zij zou kunnen veranderen, mocht dit de keuze zijn
Beslissingsfase

Patiënt
- Heeft beslist om gedrag (op korte termijn) te veranderen
- Is op zoek naar strategieën, een plan, moed…
Arts
- Bekrachtig de beslissing van de patiënt
- Definieer duidelijk het gewenste gedrag
- Help patiënt nadenken over mogelijke strategieën/hulpmiddel
  - Vul daarna pas aan
- Werk gekozen strategie uit
Actie & Consolidatie

Patiënt
- Verandert effectief het gedrag
Arts
- Ondersteun en bekrachtig de patiënt
- Stimuleer de patiënt tot reflectie
  - Wat helpt?
  - Wat is nog moeilijk?
- Normaliseer herval
Herval

Patiënt
- Valt terug in oud gedrag
- Schaamt zich vaak
- Ontmoedigt
  - Heeft het idee dat alles om zeep is
- Terug naar patiëntenspoor
  - Exploreer in welke fase van gedragsverandering de patiënt zit
Arts
- Kader terugval als tijdelijk en normaal
- Help patiënt zoeken naar leerwinst
  - Wat is de leerkans van het herval?

Sluit consult passend af

Precontemplatie, contemplatie

Geen concrete afspraken

Accepteer tempo van de patiënt

Vraag toestemming om het er later nog eens over te hebben
Beslissing, actie, consolidatie

Herhaal afspraken nog eens

Plan vervolgconsult