Anticonceptie-vergeten pil-urgentie anticonceptie

#Gynaecologie #Huisarts

  1. Wat is het probleem/preciseer de diagnose

    _(geslacht/ leeftijd/ klachten/relevante actieve problemen +
    nuttige voorgeschiedenis + werkhypothese huidig probleem in 1-2 zinnen)
    _

    Anticonceptie

    Vraag na:

    • ICE
    • Relatie, sexuele anamnese
    • Leeftijd
    • Migraine?
    • CV risicofactoren (roken, ernstige hypertensie)
    • Diabetes
    • Leveraandoeningen
    • Tumoren
    • Systeemaandoeningen
    • Menarche, dysmenorroe, onregelmatige cyclus
    • Voorgeschiedenis (VTE, borstcarcinoom)
    • Geneesmiddelen

    Vergeten pil

    4 vragen moeten beantwoord zijn:

    • Welke pil gebruik je?
    • Hoeveel tijd is verstreken sinds de laatste inname?
    • Hoeveel pillen ben je vergeten (aantal, week)?
    • Wanneer was het laatste sexueel contact?

  2. Definieer het therapeutisch doel

    (bv genezend werken, verkorten ziekteverloop, vermijden complicaties acuut of op termijn, afremmen verergering ziekte, symptomatisch comort verbeteren)

    Zwangerschap voorkomen
    Symptomatisch eventueel

  3. Standaard therapie/geneesmiddelen

    (niet-medicamenteus + geneesmiddelen, eerste, tweede, derde… keus)

    Anticonceptie

    Natuurlijke anticonceptie

    • geen pillen of spiraaltjes nodig

    Oestroprogestagenen

    • uitstekende PI

    • voorkeur voor tweede generatie

    • gunstig invloed op bloedingspatroon

    • soms minder migraine (zonder pilvrije periode)

    • beschermt tegen acne, hirsutisme en op lange termijn ook tegen endometrium- en ovariumkanker, wel verhoogd risico op borstca

    Progestativa

    • geen eerste keus maar optie voor vrouwen met (relatieve) contra-indicatie voor oestrogenen (bv bij verhoogd risico op VTE)

    Koperhoudend IUD

    • hormoonvrij en goedkoop
    • langdurig
    • goede keuze bij verhoogd risico op veneuze thrombose
    • meest doeltreffende methoden van noodanticonceptie

    Hormoonhoudend IUD

    • uitstekende PI
    • gunstige invloed progestagenen op het bloedingspatroon

    Vergeten pil

    7 dagen regel: NA MINIMAAL 7 DAGEN SLIKKEN MAG ER MAXIMAAL 7 DAGEN GESTOPT WORDEN
    PERIODE AANTAL ADVIES
    N.v.t. 1 (>12u te laat) -Pil alsnog innemen.
    -Geen aanvullende adviezen.
    Dag 1 (direct na hormoonvrij interval) >24u te laat (1ste pil vergeten) -Laatst vergeten pil alsnog innemen en strip afmaken
    -Aanvullende anticonceptie (condoom, geen sex) tot pil 7 dagen achtereenvolgens correct is ingenomen
    -Bij sexueel contact noodanticonceptie: morning-afterpil (<72u) of koperspiraal (3-5d)
    Week 1 ≥ 2 -Laatst vergeten pil alsnog innemen en strip afmaken.
    - Aanvullende anticonceptie (condoom, geen sex), tot pil 7 dagen achtereenvolgens correct is ingenomen
    -Bij sexueel contact noodanticonceptie: morning-afterpil (<72u) of koperspiraal (3-5d)
    Week 2 ≥ 3 -Laatst vergeten pil alsnog innemen en strip afmaken
    -Aanvullende anticonceptie (condoom, geen sex), tot pil 7 dagen achtereenvolgens correct is ingenomen
    Week 3 ≥ 2 -Laatst vergeten pil alsnog innemen en doorgaan met volgende strip zonder stopweek OF begin van stopweek vanaf eerste vergeten pil

    Doel noodanticonceptie: ovulatie met 5 dagen uitstellen aangezien levensduur spermacellen ong 5 dagen is

    Bij monofasische anticonceptiva hebben alle tabletten dezelfde samenstelling

  4. Controleren op geschiktheid voor deze patiënt

    (bestaande pathologie, co-medicatie, allergie)

    Natuurlijke anticonceptie

    • veel discipline nodig

    Oestroprogestativa

    • stipt gebruik noodzakelijk
    • CI: ZS, borstca of antecedenten, thrombo-embolie of verhoogd risico, coronaire/cerebrovasculaire aandoeningen, migraine met aura, onverklaarde vaginale bloeding
    • soms ongewenste bloedingen, migraine in pilvrije periode,
      verhoging op risico veneuze thrombo-embolie, GI-stoornissen, neiging tot depressie, prikkelbaarheid, amenorroe bij stoppen van behandeling (zelden langer dan enkele maanden), reversibele verhoging BD, dyslipidemie, gestoorde glucosetolerantie…
    • opletten met CYP3A4-inductoren, kunnen betrouwbaaarheid verminderen en doorbraakbloedingen veroorzaken (carbamazepine, sint-janskruid, rifampicine, fenytoine)
    • voorzichtig bij rooksters en andere risicofactoren voor thrombo-embolie in geval van migraine zonder aura, gestoorde leverfunctie, hypertriglyceridemie, hyperlipidemie…
    • anticonceptie stoppen 4 weken voor electieve ingreep
    • oraal minder betrouwbaar bij diarree en braken

    (bij de vaginale ring en het anticonceptief transdermaal oestroprogestageen is het risico op veneuze trombose groter dan met tweede generatie combinatie pillen)Progestativa

    • stipt gebruik noodzakelijk
    • CI: ZS, borst/gynaecologische ca of antecedenten, onverklaarde vaginale bloeding, ernstig arterieel lijden, VTE, ernstige leverinsufficiëntie
    • GI stoornissen, acne, hirsutism, rash, urticaria, gewichtstoename, libidovermindering, onregelmatig bloedverlies, slaapstoornissen…
    • opletten met CYP3A4-inductoren, kunnen betrouwbaarheid verminderen en doorbraakbloedingen veroorzaken (antiepilleptica zoals carbamazepine, sint-janskruid, rifampicine, fenytoine)
    • voorzichtig bij leveraandoeningen, hypertensie, bij associatie met oestrogenen bij vrouwen met hoog risico van borstca, bij antecedenten van idiopatische geelzucht
    • (subcutaan veilig maar vaak spotting)
    • (intramusculair geeft vaak gewichtstoename)

    Koperhoudend IUD

    • CI: ZS, gynaecologische infectie, afwijking of tumor, onverklaarde vaginale bloeding
    • langdurig, onregelmatig menstrueel bloedverlies
    • onderbuikkrampen en pijn, hevigere langdurigere en pijnlijkere menstruaties
    • expulsies, infecties en perforaties
    • pijnlijke plaatsing

    Hormoonhoudende IUD

    • CI: ZS, gynaecologische infectie, afwijking of tumor, onverklaarde vaginale bloeding, borstkanker of antecedenten, leverinsufficïentie, -tumoren of -lijden
    • expulsies, infecties en perforaties
    • sytemische hormonale effecten (depressieve stemming, hoofdpijn, acne, gewichtstoename, mastodynie)

    Noodanticonceptie

    R/ Levonogestrel 1,5mg (geen ulipristal: oac pil zou effect kunnen tegengaan)

    Dt/ 1 doos, 1 tablet

    S/ zo snel mogelijk innemen, hierna pil zoals gewoonlijk verder zetten

    ==**→ meest ervaring en goedkoopst

    **==

    Kiezen ifv wensen vrouw

  5. Praktische uitvoering (voorschrift/advies)

    (geef uitleg, maak voorschrift en geef instructies)

    Algemene informatie geven: 1 pil vergeten is niet erg (tenzij allereerste pil), wel inhalen en snel consulteren na vergeten of uitbraken van > 1 pil

    Zoeken naar gepersonaliseerde hulpmiddeltjes voor betere compliance OAC

  6. Evaluatie opstellen/controle afspreken

    _(vervolgafspraak en alarmtekens)

    _