#Gastrologie

Wat?

Heterogene groep syndromen met gemeenschappelijk kenmerk:

gestoorde digestie/absorptie van 1 of meerdere voedingsbestandsdelen

Totale malabsorptie
Coeliakie

Selectieve malabsorptie
Lactasetekort (→ lactasemalabsorptie)

Galzoutentekort (→ vetmalabsorptie)

Etiologie?

Meeste oorzaken van malabsorptie thv dunne darm, maar ook lever en pancreas moeten overwogen worden

Lever
Cholestase (door galwegpathologie)

Pancreas
Exocriene pancreasinsufficiëntie

Orlistat (inhibitie pancreatisch lipase)

Dunne darm
Coeliakie

Lactasedeficiëntie

SIBO (intestinal bacterial overgrowth)

Crohn

Dunnedarmresectie

Gastric/intestinal bypass

Giardia lamblia infectie

Medicatie (bv sartanen)

Radiatie-enteropathie

Lymfangiëctasieën

Tropische spruw

Ziekte van Whipple (intestinale lipodystrofie)

Coeliakie

Wat?

Immuungemedieerde inflammatoire dunne darmziekte

• Wegens glutenblootstelling bij genetisch voorbeschikte personen
• Mucosale schade resulteert in villusatrofie (verkorten/vervlakken v/d villi) en gaat meestal gepaard met crypthyperplasie (villus/cryptratio verstoord) met verlies aan mucosaal oppervlak totale malabsorptie als gevolg
• Tast vooral duodenum en proximaal jejunum aan, vaak met patchy distributie
• Belangrijkste histologische kenmerk is toename IEL, vooral in tippen van de villi
  • histologische afwijkingen echter niet specifiek en kunnen ook gezien worden bij bv gastritis, crohn…
  • correlatie van histologische, klinische en serologische bevindingen is dus steeds noodzakelijk

Epidemiologie?

1/200

Kan op elke leeftijd manifesteren

Bij volwassenen: V > M

Wereldwijd toenemende incidentie aan coeliakie (alertheid, hygiënie, sectio bevalling, borstvoeding, AB, infecties… invloed op microbiota)

Pathogenese?

https://miro.com/app/board/uXjVMWoqZyE=/?share_link_id=971674405972

Symptomen & Diagnose?

Jonge kinderen

Enkele maanden na introductie tot graanproducten

• buikpijn
• diarree
• afgevlakte groeicurve
  • failure to thrive

Volwassenen

Sterk variabel klachtenpatroon

• oligo-/asymptomatisch
• diarree / constipatie
• abdominale last
• gewichtsverlies
• steatorree
• nutritionele tekorten
  • vit A - nachtblindheid
  • vit K - stollingsstoornissen
  • vit D - osteoporose

Denk er zeker aan bij deze extra-intestinale manifestaties (atypische coeliakie):

• onverklaarde ferriprieve microcytaire anemie
• foliumzuurdeficiëntie, vit B12 tekort
• gewrichtsklachten
• onverklaarde chronische vermoeidheid
• geassociëerde auto-immuunziekten
  • dermatitis herpetiformis (60% - 70%)
  • DM1 (5% - 10%)
  • auto-immune thyreoiditis
  • sjögrensyndroom
• IBS!!
  • zeker coeliakie uitsluiten

Behandeling?

LEVENSLANG strikt glutenvrij dieet (vermijd ook contaminatie)

Slechte compliance frequentste reden voor falen therapie

Kliniek en serologie om de 3-6m tot normalisatie

→ dan verder om de 1- 2 jaar

Complicaties?

1. Toegenomen kankerrisico

• adenocarcinoom dunne darm x10
• dunnedarmlymfoom x6
• dikke darmkanker x2

→ geen systematische screening, wel opsporen bij refractaire coeliakie

(strikt naleven dieet heeft geen bewezen effect op preventie)

1. Osteoporose

Osteoporose op lange termijn meest voorkomende complicatie van niet-gediagnosticeerde coeliakie (minstens 1x een botdensitometrie)

1. Toegenomen mortaliteit

x 1.3 tov gezonde populatie (cardiovasculair, oncologisch, respiratoir, meer heupfracturen)

Denk aan DM1 associatie!

1. Toegenomen risico op infecties

Meer pneumococceninfecties (vaccinatie?)

Fructose-intolerantie

Glucose = 100% absorptie

Fructose = onvolledige absorptie (beperkte capaciteit) (max 5-50 gram in 1 keer) Daarnaast ook betere absorptie als glucose+fructose gebonden (sucrose)

Fructose-intolerantie: absorptiecapaciteit thv dunne darm overschreden -> deel fructose is substraat voor bacteriële fermentatie in het colon -> diarree en winderigheid

(appelen, peren, honing, frisdrank, >3 porties/dag fruit van andere fruitsoorten, maïsstroop)

Behandeling:
Fructose-arme voeding

Lactose-intolerantie

Lactase-deficiëntie

→ lactose wordt niet meer gehydrolyseerd tot galactose en glucose

→ onvolledig afgebroken en komt dus in dikke darm terecht

→ bacteriële fermentatie

→ osmotisch actieve suikers komen vrij

→ vocht naar colon

Binnen 30-60 mins na consumptie:

• buikpijn
• opgeblazen gevoel
• winderigheid
• diarree

Diagnose bij positieve H2 lactose ademtest (enkel stijging H2 na 80 mins)

(indien zowel H2 als CH4 vrij vroeg stijgen - SIBO te overwegen - vroegtijdige fermentatie wegens bacteriële overgroei)

Lactose-arme voeding (NIET lactose-vrij, iedereen zijn eigen grens, persoon moet zelf ondervinden hoeveel lactose die kan verdragen)

SIBO

Te hoge concentratie aan microbiota in dunne darm (=small intestinal bacterial overgrowth)

Normale fysiologie:

• fermentatie niet-verteerbare resten
• ontwikkelen en bewaren intestinale immuniteit
• bescherming tegen kolonisatie van enteropathogenen
• productie vit K (en B12)

Bevorderende factoren:

• hypo-/achloorhydrie
• structurele afwijkingen dunne darm → stase
• verstoorde motiliteit/peristaltiek → stase

Gevolg:

• vroegtijdige en uitgesproken deconjugatie en dehydroxylatie van galzouten

→ vetabsorptie komt in gedrang

→ galzoutenconcentratie in colon stijgt (minder resorptie galzouten) → galzoutendiarree door osmotisch effect

Galzoutendiarree, steatorree, tekort aan vetoplosbare vitamines, vit B12 tekort, rommelingen, winderigheid, opgezette buik

Diagnose: waterstof-ademtest, kweek (niet echt gedaan), 14C-glycocholzuurademtest

Behandeling: roterende kuren van 2-4 weken orale antibiotica

Ileale resectie

Fysiologie ileum:

• resorptie geconjugeerde galzouten
• resorptie vit-B12

Gevolgen:

• Galzoutendiarree
  • verhoogde kans op galstenen wegens toegenomen galzuurproductie
• Steatorree/gestoorde vetabsorptie (afhankelijk van de compensatoire toename van synthesecapaciteit lever)
• Vit B12 deficiëntie
• Oxalaatabsorptie neemt toe
  • verhoogde kans op nierstenen

Behandeling:

• Colestyramine (galzoutendiarree)
• Vetarm dieet en medium-chain triglyceriden (vetmalabsorptie)
• Vit-B12 substitutie

Complicatie (short-bowelsyndroom):

• door extreme reductie van absorberend slijmvliesoppervlak darm malabsorptie
• → intestinale aanpassing als compensatie (kan tot 18m duren)
• → patiënt voldoende enteraal stimuleren, maar vocht- en elektrolytenbalans ook in evenwicht houden

Thuis TPN (totale parenterale nutritie)

Infectieuze oorzaken

Chronische diarree met malabsorptie

Denk aan:

• ziekte van Whipple
• giardia lamblia intestinalis
  • ook maagklachten naast darmklachten
  • ELISA-test
  • metronidazole
• wormen
  • ascaris lumbricoides
  • taenia saginata (lintworm)
• …