Primaire dyslipidemie

Etiologie

o Levensstijl: sedentair, hoge koolhydraten intake (westers dieet)

o Alcohol: TG verhoogd

o Bepaalde medicatie: cyclosporine, corticoïden, perorale oestrogenen, …

o Onderliggende aandoeningen: obesitas, diabetes mellitus, nefrotisch syndroom, hypothyroïdie, zwangerschap, immuunsuppressiva, glucocorticoïden,…

Gevolgen

Acuut

-> ernstige hyperTG (>1000mg/dl) -> verhoogd risico op acute pancreatitis

Chronisch

-> coronair en perifeer vaatlijden

Fysiologie

Aanpak

Niet elke lipoproteïne is even atherogeen!

Afwijkende lipidemie

= LDL > 116 mg/dl
= totaal cholesterol > 190 mg/dl

Primaire preventie

Behandelen obv risicostratificatie -> SCORE2 (SCORE2-OP voor ouderen >70j)

risico om binnen de 10j een (fataal/non-fataal) cardiovasculair event te hebben
gebaseerd op geslacht, leeftijd, roken, systolische BD, non-HD cholesterol & regio

-> UPREVENT

Secundaire preventie

Iedereen behandelen

bewezen hart- en vaatziekten
diabetes
CKD

Patiënten met diabetes hebben onafhankelijk van andere risicofactoren minimum al een hoog risico

Behandelingsdoelen

Hypercholesterolemie

LDL -> the lower the better
1. geen bewijs dat extreem laag LDL (<10) negatieve effecten heef
Non-HDL totaal cholesterol -> afhankelijk van risicoprofiel
HDL -> geen specifiek target
1. geen duidelijke richtlijnen
2. rosuva- en atorvastatine verhogen HDL
TG -> geen specifiek target
1. hoge TG geven verhoogd risico op hart- en vaatziekten, maar geen trials die aantonen dat behandeling CV-mortaliteit doet dalen
2. 500mg/dl behandelen ikv preventie acute pancreatitis -> insuline (remt lipolyse) of plasmaferese

Levensstijl

o Beweging

min 30 minuten per dag, 2,5-5 u per week
minstens matige belasting (wandelen, lopen, fietsen, zwemmen => dynamische activiteit)

o Dieet

Mediterraans dieet => 10-15% reductie in LDL
Geen alcohol
Verzadigde vetten beperken
Visolie (omega-3 vetzuren -> verlagen TG)

o Vermagering (indien BMI > 25 kg/m²)

o Rookstop

stoppen van elke vorm van roken (ook passief)
meerdere begeleidngsmethoden, zo nodig inschakelen farmaca

o Andere CV risicofactoren (hypertensie, diabetes, …) aanpakken
=> bij onvoldoende effect na 3 maanden: start medicatie

Medicatie

	Werking	Pro/Con	Effect	Contra-indicatie	Bijwerkingen	Toediening
Statines (HMG-CoA reductase inhibitoren)	Remt endogene cholesterol synthese lever -> upregulatie LDL-receptoren -> LDL-daling	+ Zeer veel evidentie	Reductie LDL 25-55% Reductie TG 10-20% Weinig effect op HDL-cholesterol en Lp(a)	Zwangerschap	- Spierpijn! (5%) CAVE nocebo-effect <-> rhabdomyolyse - Leverenzymafwijkingen - Verhoogd risico nierfalen - Verhoogd risico DMT2	Oraal
Ezetemibe	Inhibeert intestinale resorptie cholesterol -> daling LDL-chol en totaal chol	+ Bewezen evidentie op CV mortaliteit & atherosclerotische events	Reductie LDL 15-25%** Weinig effect op HDL-cholesterol en Lp(a)	Zwangerschap	Zeldzaam - diarree - leverfunctiestoornissen	Oraal
PCSK9-inhibitoren	Monoclonale antilichamen tegen PCSK9 -> preventie afbraak LDL-receptoren -> LDL daling	+ reductie Lp(a)	LDL- daling met 60% (alleen of als add-on bij standaardtherapie)			Subcutane injecties elke 2-4w
Inclisiran	Small interfering RNA die aanmaak PCSK9-eiwit remt -> LDL-daling		LDL-daling in combinatie met max tolereerbare dosis statines -> +/- 50%			Subcutane injectie elke 3-6m
Bempedoïnezuur	Blokkeert endogene cholesterolsynthese (gelijkaardig aan statines maar vroeger in de cascade) -> LDL-daling		Add-on therapie bij statines en ezetemibe indien LDL-target niet behaald wordt (bij hoog tot zeer hoog risicogroepen) Bij statine-intolerantie		- Myositis (CAVE gelijktijdig gebruik simvastatine) - Urinezuurverhoging (CAVE gekende jicht) - Leverenzymafwijkingen	Oraal
Fibraten	Activeren PPAR-alfa -> toename vrije vetzuur oxidatie in vetcellen -> verminderde productie VLDL -> verhoogde productie HDL & TG-daling	+ verbetering diabetische retinopathie	HDL stijging van 10-20% TG daling van 30-50% (gebruiken bij nuchter TG >500mg/dl) Beperkt effect op LDL (5-15%)		- GI-klachten - Spierpijn	Oraal